بازی‌های ویدئویی چگونه بر مغز تأثیر می‌گذارند؟

بازی‌های ویدئویی یکی از شکل‌های محبوب سرگرمی‌ست و گیمرها در مجموع چیزی حدود 3 میلیارد ساعت در هفته را پای صفحه‌نمایش‌های خود سپری می‌کنند. حال با گستردگی استفاده از بازی‌ها، دانشمندان درباره چگونگی تأثیر آن‌ها بر مغز و رفتار تحقیق کرده‌اند. این تأثیرات مثبت است یا منفی؟ در این مقاله بخشی از این شواهد را بررسی کرده‌ایم.

با یک نگاه اجمالی، بیش‌از 150 میلیون نفر در ایالات متحده به طور منظم یا حداقل 3  ساعت در هفته به تجربه بازی‌های ویدیویی مشغول‌اند. میانگین سنی گیمرهای آمریکایی چیزی در حدود 35 سال است و همچنین 72 درصد آن‌ها سنی بالاتر از 18 سال دارند. همچنین حدود 71 درصد از والدین کودکانی که بازی می‌کنند، به تأثیر مثبت بازی‌های ویدئویی بر زندگی فرزندان خود اشاره کرده‌اند.

فروش بازی‌های ویدئویی هرساله بیشتر می‌شود. در سال 2016، در صنعت بازی چیزی بیش‌از 5/24 میلیارد واحد بازی فروخته شد که این رقم در سال‌های 2015 و 2014 به ترتیب 2/23 و 4/21 میلیارد بود.

سه بازی پرفروش سال 2016 در آمریکا به ترتیب بازی‌های Call of Duty: Infinite Warfare، Battlefield 1 و GTA V از ژانر بازی‌های شوتر اول شخص و اکشن-ماجراجویی بودند. این دو ژانر به ترتیب 5/27 و 5/22 درصد فروش بازی‌های ویدئویی را به خود اختصاص داده‌اند؛ هرچند که ژانرهای شوتر اول شخص و اکشن اغلب به تحریک پرخاش‌گری، ایجاد خشونت و اعتیاد متهم می‌شوند.

دهه‌ها تحقیق درمورد بازی‌های ویدئویی و ارتباط آن با خشونت در میان دانشمندان توافقی را حاصل نکرده و آن‌ها نتوانسته‌اند ارتباطی ملموس بین بازی‌ها و اعمال خشونت در دنیای واقعی پیدا کنند.

بازی‌های ویدئویی و تغییرات مغز

با این حال شواهد رو به رشدی نشان از تأثیر بازی‌های ویدئویی بر مغز و همچنین ایجاد تغییراتی در بسیاری از مناطق آن دارد. دانشمندان اخیرا‌ نتایج 116 مطالعه علمی را برای مشخص کردن تأثیر بازی‌ها بر مغز و رفتار ما جمع‌آوری و خلاصه کرده‌اند. یافته‌های بررسی آن‌ها در مجله Frontiers in Human NeuroScience منتشر شده‌ و در دسترس است.

نویسنده اول این بررسی،  Marc Palaus می‌گوید:

” بازی‌ها گاهی ستایش می‌شوند و گاهی اهریمنی پنداشته می‌شوند، اغلب بدون این‌که داده‌های واقعی پشت اینگونه ادعاها باشد. علاوه بر این به نظر می‌رسد از آن‌جا که بازی کردن یک فعالیت محبوب است، همه در مورد این موضوع نظرات محکمی دارند.”

با نگاهی به تمام تحقیقاتی که تا به حال انجام شده، پالاس و تیمش هدف خود را بر مشاهده این گذاشتند که آیا روندهای به‌خصوصی در رابطه با تأثیر بازی‌های ویدئویی بر ساختار و همچنین فعالیت مغز ظاهر شده‌است یا خیر. آن‌ها در مجموع 22 مطالعه مربوط به بررسی تغییرات ساختاری در مغز و 100 مطالعه مربوط به تغییرات در عملکرد و رفتار مغز را تجزیه و تحلیل کردند.

نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که انجام بازی‌های ویدئویی نه‌تنها عملکرد مغز، بلکه ساختار آن را نیز تغییر می‌دهد.

به عنوان مثال، استفاده از بازی‌های ویدئویی بر توجه و دقت تأثیر می‌گذارد. مطالعات موجود در این بررسی نشان می‌دهد که گیمرها با تجربه بازی‌ها چه از نظر توجه پایدار و چه توجه انتخابی پیشرفت‌هایی از خود نشان می‌دهند. علاوه بر این مناطقی از مغز گیمرها که نقش اساسی در توجه دارند، در مقایسه با افرادی که بازی نمی‌کنند کارآمدی بیشتری دارد و این افراد برای متمرکز ماندن روی کارهای سخت نیاز به فعالیت مغزی کمتری دارند.

شواهد همچنین نشان می‌دهد که انجام بازی‌های ویدئویی اندازه و توانایی بخش‌هایی از مغز را که مسئول مهارت‌های ادراک دیداری-فضایی( توانایی فرد برای شناسایی روابط بصری و فضایی بین اشیاء) هستند، افزایش می‌دهد. در گیمرهایی که به صورت بلندمدت به تجربه بازی مشغول‌اند و همچنین افرادی که به صورت داوطلبانه برنامه آموزشی ویدئوگیم را دنبال کرده‌بودند، هیپوکامپ سمت راست بزرگ شده‌بود. هیپوکامپ قسمتی از دستگاه لیمبیک مغز و مرکز یادگیری است. هیپوکامپ مسئول حافظه نزدیک است. این ناحیه جزء اولین نواحی مغز است که در بیماری آلزایمر آسیب می‌بیند.

محققان البته کشف کرده‌اند که بازی‌های ویدئویی می‌تواند اعتیادآور باشد. این نوع اعتیاد پدیده‌ای است که تحت عنوان “اختلال بازی اینترنتی” شناخته می‌شود.

در کسانی که به انجام بازی اعتیاد دارند، دگرگونی و تغییرات عملکردی و ساختاری در سیستم پاداش عصبی( گروهی از ساختارهای مرتبط با احساس لذت، یادگیری و انگیزه) دیده‌می‌شود. قرار دادن افراد معتاد به بازی‌های ویدئویی در معرض نشانه‌های مرتبط با بازی که باعث اشتیاق و علاقه آن‌ها می‌شود و همچنین نظارت و رصد واکنش‌های مغز آن‌ها این تغییرات را مشخص کرد. این تغییرات حتی در گونه‌های دیگر اختلالات اعتیادآور نیز دیده می‌شود.

پالاس اذعان کرد:

“ما بر نحوه واکنش مغز به قرار گرفتن در معرض بازی‌های ویدئویی تمرکز کردیم اما این اثرات همیشه هم به تغییرات در زندگی واقعی منجر نمی‌شوند.”

تحقیقات در مورد تأثیرات بازی‌های ویدئویی هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و دانشمندان هنوز در حال بررسی دقیق این موضوع هستند که چه جنبه‌هایی از بازی بر روی مناطق مغز و چگونه تأثیر می‌گذارد.

پالاس اینگونه ادامه می‌دهد:

“بازی‌های ویدئویی هم جنبه‌های مثبت (مانند توجه، مهارت‌های بصری و حرکتی) و هم جنبه‌های منفی(خطر اعتیاد) دارند و ضروری است که این پیچیدگی را بپذیریم.”

 

آیا بازی‌های آموزشی برای مغز (Brain-Training) مفید هستند؟

تیمی از محققان دانشگاه ایالتی فلوریدا اعلام کرده‌اند که مردم باید نسبت به تبلیغات مربوط به افزایش عملکرد مغز ناشی از انجام بازی‌های این‌چنینی تردید کنند، چرا که به گفته آن‌ها علم این ادعاها را تأیید نمی‌کند.

Wally Boot، دانش‌یار روان‌شناسی و متخصص زوال شناختی مرتبط با افزایش سن می‌گوید:

“یافته‌های ما و مطالعات قبلی تأیید می‌کنند که شواهد بسیار کمی وجود دارد که این نوع خاص از بازی‌ها بتوانند زندگی شما را به‌طور معناداری بهبود بخشند.”

مردم رفته‌رفته تحت تأثیر این تصور هستند که بازی‌ها و برنامه‌های آموزشی برای مغز از آن‌ها دربرابر از دست دادن حافظه یا حتی درگیر شدن با اختلالات شناختی محافظت می‌کند.

محققان آزمایش کردند که آیا انجام این دست بازی‌ها باعث افزایش حافظه کاری بازیکنان و در نتیجه بهبود سایر توانایی‌های شناختی از جمله قدرت استدلال، حافظه و سرعت پردازش مغز می‌شود یا خیر. با این حال تغییری در این موارد دیده‌ نشد.

Niel Charness، استاد روان‌شناسی و یکی از مقامات برجسته در زمینه کهولت سن و ادراک توضیح می‌دهد:

“می‌توان مردم را آموزش داد تا در برخی کارها بسیار ماهر شوند؛ کارهایی که معمولا با حافظه عمومی فعال مرتبط هستند. مثلا حفظ کردن 70، 80 یا حتی 100 رقم پشت سر هم.

او اضافه کرد:

“اما این‌ها تنها مهارت‌های خاصی هستند که چیز زیادی را به ما نشان نمی‌دهند. به طور مثال چیزی که سالمندان باید به آن توجه داشته‌باشند این است که اگر بتوانند در حل جدول کلمات بسیار ماهر باشند، آیا این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند که به یاد بیاورند کلید‌هایشان کجاست؟ و احتمالا پاسخ این سوال منفی است.”

چارنس خاطرنشان می‌کند که اگر هدف شما بهبود عملکرد شناختی و ادراک است، ورزش‌های هوازی ممکن است به شما کمک کند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که انجام فعالیت‌های هوازی به جای فعالیت‌های ذهنی بیشتر باعث تقویت مغز می‌شود.

بازی‌های ویدئویی حافظه را تقویت می‌کنند

در مقابل، یک مطالعه منتشر شده در مجله Nature نشان داد که می‌توان از طریق تجربه بازی‌های ویدئویی خصوصا سه بعدی، عملکرد شناختی را در بزرگ‌سالان مسن‌تر بهبود بخشید و حتی برخی از اثرات نامطلوب مرتبط با پیری بر مغز را معکوس کرد.

دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا-سان‌فرانسیسکو (UCSF)، توضیح می‌دهند که تجربه بازی‌های ویدئویی می‌تواند معیاری قابل اندازه‌گیری و علمی در حوزه سلامت مغز باشد. هرچند که این ادعا به دلیل کمبود شواهد مورد انتقاد قرار می‌گیرد. آن‌ها ادعا می‌کنند که آموزش مغز و انجام بازی‌های مرتبط می‌تواند تغییرات معنی‌دار و بادوامی را به وجود آورد.

پس از 12 ساعت آموزش و تمرین در طول یک ماه، شرکت‌کنندگان حاضر در این مطالعه که سنی مابین 60 تا 85 سال داشتند، عملکرد خود را در این بازی‌ها بهبود داده و از اشخاص 20 تا 30 سالی که برای اولین بار بازی را تجربه می‌کردند، پیشی گرفتند. علاوه بر این، دو حوزه شناختی دیگر نیز در مغز آن‌ها بهبود یافته بود: حافظه فعال و توجه پایدار. این مهارت‌ها تا 6 ماه پس‌از اتمام دوره آموزشی آن‌ها نیز حفظ شد.

دکتر Adam Gazzaley، استادیار عصب‌شناسی، فیزیولوژی و روان‌پزشکی دانشگاه UCSF و مدیر مرکز تصویربرداری علوم اعصاب می‌گوید:

“این یافته‌ها نمونه‌‌های قدرتمند هستند از اینکه چقدر مغزهای مسن منعطف و قابل تغییر هستند.”

دکتر گاتزالی خاطرنشان می‌کند مایه دل‌گرمی است که حتی کمی تمرین ذهنی نیز می‌تواند برخی از افت‌های مغزی که با افزایش سن رخ می‌دهد، معکوس کند.

مطالعه‌ای که اخیرا توسط نوروبیولوژیست‌های دانشگاه کالیفرنیا-اروین(UCI) انجام شد، نشان داد که انجام بازی‌های ویدئویی سه بعدی می‌تواند شکل‌گیری خاطرات را نیز تقویت کند.

شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند که بازی‌های ویدئویی دو و سه بعدی انجام می‌دادند. پس از انجام بازی‌ها به مدت 30 دقیقه در روز در دو هفته، به دانش‌آموزان تست‌های حافظه داده شد که هیپوکامپ مغز را درگیر می‌کرد.

شرکت‌کنندگانی که بازی‌های سه بعدی را تجربه کرده بودند، به طور قابل توجهی نمرات آزمون خود را نسبت به شرکت‌کنندگان بازی‌های دوبعدی بهبود دادند. عملکرد حافظه گروه سه بعدی 12 درصد افزایش یافت. همان مقداری که عملکرد حافظه معمولا در بین سنین 45 تا 70 سالگی کاهش می‌یابد.

Craig Stark از مرکز مربوط به نوروبیولوژی یادگیری و حافظه از دانشگاه UCI می‌گوید:

“اول از همه بازی‌های سه بعدی دارای چیزهایی هستند که بازی‌های دو بعدی ندارند. آن‌ها اطلاعات فضایی بسیار بیشتری را در خود برای کاوش و جست‌وجو دارند. دوم این‌که بازی‌های سه بعدی بسیار پیچیده‌تر هستند و اطلاعات بسیار بیشتری را برای یادگیری در اختیار کاربران می‌گذارند. درهرصورت ما می‌دانیم که این نوع یادگیری و حافظه نه تنها هیپوکامپ مغز را تحریک می‌کند، بلکه مغز به آن نیاز دارد.”

همچنین بازی‌های ویدئویی به ویژه در ژانر استراتژی، در بهبود عملکرد مغز میان سالمندان نویدبخش بوده و ممکن است از آن‌ها در برابر زوال عقل و آلزایمر محافظت کنند.

Chandramallika Basak، استادیار مرکز طول عمر و دانشکده علوم رفتاری و مغز در دانشگاه تگزاس واقع در دالاس می‌گوید:

“اگر هدف بهبود کنترل شناختی، استدلال و مهارت‌های شناختی بالامرتبه‌ در بزرگسالان و جلوگیری از زوال عقل و بیماری آلزایمر تا حد امکان باشد، پس تجربه بازی‌های استراتژی می‌تواند یکی از راه‌های آن باشد.”

Basak همانند چارنس معتقد است که آموزش‌های شناختی باید پس از برنامه‌های مربوط به فعالیت‌های بدنی در جهت بهبود عملکرد شناختی قرار گیرد. او معتقد است که برنامه‌های آمادگی جسمانی با اثرات مثبت بر قوه ادراک و عملکرد و ساختار مغز مرتبط است.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بازی‌های ویدئویی ممکن است یک درمان مناسب برای افسردگی و بهبود حافظه و خلق و خوی بزرگسالان با اختلال‌های شناختی خفیف باشد.

همانطور که گفته شد تأثیر بازی‌های ویدئویی بر مغز حوزه جدیدی از تحقیقات دانشمندان است که همچنان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که ما همچنان به قطره‌ای از اقیانوس پتانسیل بازی‌های ویدئویی در تقویت توانایی شناختی و توانایی آن‌ها بر پیشگیری از اختلالات ادراکی دست پیدا کرده‌ایم.

---

 این مقاله ترجمه‌ی مستقیمی‌ست که از سایت medicalnewstoday صورت گرفته است

---

نظر شما چیست؟ آیا تاثیر بازیهای ‌ویدئویی چه دو بعدی و چه سه بعدی را در مغز و به طور کلی زندگی روزانه خود و دیگران دیده‌اید؟ به نظر شما تاثیرات مثبت بازیهای ویدئویی بیشتر است یا تاثیرات منفی آنها؟ نظرات خودتان را با ما در میان بگذارید.