ضرورت وجود نظام رده بندی در کشور و ایرادات وارد به آن در چند ساله اخیر

با تغییر مدیریت در بنیاد ملی بازی های رایانه ای و همچنین روی کار آمدن مدیریت جدید در اسرا، لازم دانستم تا با مقاله ای هر چند کوتاه و مختصر به معایب این طرح ملی اشاره کنم .
بازیهای کامپیوتری یا به عبارتی بهتر، بازیهای رایانه ای به طور جدی از حدود 30 سال قبل شروع به عرضه شدند.
رفته رفته هر قدر که این بازیها بیشتر پیشرفت می‌کردند این سوال بیشتر مطرح می شد که آیا طیف مصرف کننده این محصولات فقط کودکان و نوجوانان هستند؟
حال این امر چرا اینقدر مهم بود؟
دلیلش این بود که تمام بازیها برای یک رده بندی سنی به خصوص کودکان عرضه نمی شد و بازیسازان رفته رفته فعالیت حرفه ای خود را به طیف سنی بالای 12 سال سوق می دادند.
دلایل این امر روشن است. اولین علت این است که به خاطر پختگی سنی این رده سنی نسبت به ردهْ قبلی خود، یعنی کودکان این شرکت ها راحت تر می‌توانستند مفاهیم و اطلاعات دلخواه خود را به مخاطبان منتقل نمایند و اینکه این رده سنی، علاقه مندان بیشتری به بازی های رایانه ای داشت. به نحوی که امروزه طبق آخرین آماری که وزارت کشور آمریکا اعلام کرده است، میانگین سنی گیمرهای حرفه ای در این کشور حدود 33 سال است و جالبتر اینکه حدود 52 درصد گیمرهای حرفه ای این کشورها را زنان تشکیل می دهند.

بعضی از کشورها از جمله آمریکا این نیاز را احساس کرده اند که باید مصرف کننده این محصولات معلوم بوده و هر رده سنی به بازیهایی در رده مناسب خود بپردازد. بالاخره به طور جدی نظام رده بندی ESRB در آمریکا و در سال 1994 وارد عرصه رده بندی بازیهای رایانه ای شد و توانست نظر بسیاری از کارشناسان گیم، روانشناسان و مردم را نیز به خود جذب کند. دلیل این رضایت هم همکاری 2 گروه کاملا حرفه ای و کار کشته در این زمینه بودند. گروه اول متشکل از روان شناسان و جامعه شناسان و گروه دوم از کارشناسان گیم و گیمرهای حرفه ای بودند که با جلسات متعدد توانستند به یک نظام رده بندی واحد و پایدار دست پیدا کنند که اعتباری جهانی پیدا کرد و تمام شرکتهای بزرگ بازی سازی جهان قبل از عرضه، محصول خود را به این نظام تحویل می دهند تا رده بندی شود.
یکی از کارهای مهم این سیستم تمرکز بر این امر بود که باید کودکان و نوجوانانی که به بلوغ کامل فکری نرسیده اند؛ از طریق خانواده خود تحت نظارت قرار بگیرند تا بتوانند از بازیهای مناسب رده سنی خود استفاده کنند.
این طرح نه تنها شکست نخورد؛ بلکه با باز خوردهای خوبی در سطح جهانی روبرو شد و حتی گیمرهای حرفه ای تمامی کشورهای جهان برای این رده بندی اعتبار قائل هستند.
از دیگر نکات مثبت این رده بندی میتوان به ارتباط قوی با خانواده ها و تبلیغات گسترده آن اشاره کرد که بُعدی جهانی دارد.
این موارد را برای این بیان نمودیم که به ضرورت وجود رده بندی سنی در کشورمان اشاره کنیم که در کلیت آن جای هیچ بحثی نیست.
شاید وجود این رده بندی حتی برای کشور ما ضروری تر از کشورهای دیگر باشد. از ضرورت های آن می‌توان به مسایل دینی، اعتقادی و اجتماعی کشورمان اشاره کرد که نمی‌تواند با توجه به نمونه های غربی خود به بازیها نگاه کند و اینکه اکثر بازیهای موفق از کشورهای غربی و شرقی وارد ایران می‌شوند، ضرورت وجود نظام رده بندی در کشور را توجیح می کند.

هم چنین به دلیل اینکه متاسفانه مراکز عرضه بازیهای رایانه ای به صورت حرفه ای در کشورمان وجود ندارد یا بسیار اندک هستند؛ لزوم وجود نظامی هدفمند که با رویکردی روشن به رده بندی این محصولات بپردازد؛ کاملا احساس می شود.
در این نقد سعی داریم تا به مشکلات این طرح بپردازیم و بگوییم که در کلیت امر با وجود طرح رده بندی نه تنها مخالف نیستیم بلکه بسیار هم حمایتش خواهیم کرد.

اما
طرح اسرا با هدف است یا بی هدف؟
وقتی چند سال قبل شایعاتی مبنی بر رده بندی بازیهای رایانه ای شنیده می شد نوعی هاله امید در بین گیمرها و گیم دوستان ایرانی به وجود امد که آخر مسؤولین کشور ما به فکر این صنعت افتادند و اینکه خانواده های ایرانی می‌توانند بر کودکان خود نظارت کنند تا فرزندانشان هرنوع بازی را انجام ندهند و گیمرهای حرفه ای هم اطلاعات بیشتری در مورد بازی که انجام می‌دهند بدست آوردند تا اگر بازی را انجام می‌دهند بیش از حد تحت تاثیر مفاهیم این محصول قرار نگیرند.
ولی متاسفانه شرایط به نحو دیگری رقم خورد که نه تنها این وضعیت بهتر نشد بلکه شرایط بدی به وجود آورد.
این طرح از چند منظر قابل بررسی است.
شاید اساسی ترین مشکل در این طرح نیاست که در شاخه اصلی یا به نوعی تصمیم گیرنده، از کارشناسان بازی اصلا استفاده نشده و فقط از وجود کارشناسان روانشناسی و جامعه شناس استفاده شده و جای سوال اینجاست:

پس کارشناسان بازیهای رایانه ای پس کجایند؟

آیا دوستان روانشناس یا جامعه شناس می‌توانند بدون شناخت این محصولات شروع به رده بندی کنند!!!؟؟؟
این اطلاعات در سایت خود بنیاد موجود است و به نوعی با افتخار از آن یاد می‌شود و این در صورتی‌ست که نمونه های مشابه خارجی با استفاده 2 گروه کارشناسی به موازات هم و در آخر یک جلسه هماهنگی، این محصولات را رده بندی می‌کنند. البته بنیاد مدعی هست که گروهی از گیمرها در اولین قدم شروع به بررسی بازی می‌کنند و گزارشات خود را به نهاد بالاتر خود یعنی بررسی کننده نهایی تحویل می‌دهند و طبق نظر این دوستان و نظر کارشناسی روانشناسان تصمیم نهایی صورت می‌گیرد.
شاید یکی از اولین اشکالاتی که بتوان به طرح اسرا وارد کرد، نوعی حالت محرمانه و فاقد دسترسی به مسؤولین طرح اشاره کرد.
بگذارید جمله بالا را کامل توضیح دهم.

تا به حال در هیچ رسانه تصویری و هیچ مجله ای در خصوص بازیهای رایانه پروسه کامل بررسی یک بازی شرح داده نشده است.
حال شاید این سوال در ذهن شما تلقی شود که بارها مسؤولین بنیاد این سیستم را شرح داده اند در صورتیکه نوعی 2 گانگی محسوس در بین صحبتهای این دوستان و اعمالشان وجود دارد.
چطور امکان دارد یک بازی کامپیوتری عرضه شده در 1 تا 2 سال قبل، هنوز نه تنها رده بندی نشده بلکه بررسی هم نشده است که آیا مجاز است یا غیر مجاز؟؟؟ که از این دست نمونه ها زیاد است.
با این گونه کارکرد نتها نمی‌توانیم بازار را کنترل کنیم، حتی نمی توانیم به گیمرها هم خرده بگیریم که چرا از شرکتهای رسمی خرید نمی‌کنید!!!
در پایان فکر می‌کنم در بعضی از جهات اسرا ضعیف وارد شده است و این تفکر که شاید با این سیستم بتوان نظر هم خانواده ها و هم گیمرهای حرفه ای را جلب کرد امکان پذیر نیست و باید حتما تجدید نظری در این سیستم صورت بگیرد. در کل اسرا طرحی ملی بوده که باید بیشتر و بهتر از این اجرا می شد.

“متاسفانه”