هنر اسلامی

هنرهای اسلامی ممکن است در برخی موارد دست و پا گیر طراحی های یک بازی ویدئویی شوند زیرا طبق آئین دین اسلام، هر گونه طراحی بر خلاف طبیعت یک شی، همانند تصویر سازی غلط یک انسان یا یک درخت و غیره یک گناه در مقابل خداوند می باشد. در نتیجه هنر اسلامی به گونه ای شکل گرفته است که هندسه زیبایی دارد و باعث درگیر شدن و در عین حال الهام بخشیدن ذهن آدمیزاد می شود. هنر و تصویر اسلامی در بازیهای مختلفی چون Journey و Prince Of Persia نهفته اند ولی هم اکنون چند بازی ساز تصمیم گرفته اند که به همه اثبات کنند که هنر اسلامی بر خلاف داشتن قوانین به ظاهر انگشت نما، جای خود را در طراحی بازی های ویدئویی پیدا کرده است.
آقای Hamish Todd سازنده بازی Music Of The Spheres در این زمینه می گوید:

” این مساْله به ظاهر سخت می رسد که نمی توانیم دستکاری در طبیعت یک شی داشته باشیم. اما بعد از ساختن بازی، ویژگی های بازی بیشتر شکل اشکال ریاضی به خود گرفت و فرهنگ استفاده از هنر اسلامی به نحو مثبتی جلو رفت.”

این مساله در میان بسیاری از هنرهای اسلامی وجود دارد. هنرهایی همچون خطاطی، نقاشی، معماری و یا کاشی کاری. مهدی بهرامی ، سازنده بازی انگاره ( Engare ) در این زمینه می گوید :

” در تمام این هنرها الگو ها و هندسه مهم است زیرا این مسائل سعی در به تصویر کشیدن معنی  و هستی یک شی را دارند.”

در طی سالها، این قوانین هنر اسلامی که دست و پای هنرمندان را برای به تصویر کشیدن انسان و اشیا به گونه دیگر و دست بردن در آن بسته بودند، دوباره تفسیر و منحرف شدند. ولی هنوز هم هنرمندان دنیای اسلام به خاطر وابستگی به اصل خود در زمان های قدیم، سعی در به تصویر کشیدن هنر خود بصورت چکیده و مختصر در هنرهای مختلف از طریق ریاضیات داشته اند.
حال الهام گرفتن طراحی بازی های ویدئویی از هنر اسلامی ممکن است در ابتدا به نظر بی دلیل برسد اما هر دوی آقای Todd و آقای بهرامی فکر می‌کنند که بعد از صدها سال هنوز این آثار هنری به نظر زیبا می رسند. پس چرا از این مساله برای طراحی در بازی های ویدئویی استفاده نکنیم ؟

مثلا بازی Music Of The Spheres آفای Todd به گونه ای می باشد که با ظاهر پازل گونه خود از شما می خواهد تا الگوهای زیبای هنری را به وسیله مکانیک شوتینگ ساده و حل کردن پازل منطقی کنید. گرچه ممکن است در برخی پازل ها به خاطر سختی کمی شروع به خاراندن سر خود بکنید، ولی سختی این پازل ها برای تنفر و عصبانیت نیست بلکه برای تعمق می باشد. همانند اصل دلیل هنر اسلامی.
وی در مورد الگوهای بازی خود و آثار هنری اسلامی می گوید :

” شما یک اثر (یا الگو ) را در مقابل خود می بینید و فقط مدت ها می نشینید و به آن می نگرید تا اینکه متوجه می شوید که در نقطه ای از این اثر نکته بسیار جالبی وجود دارد ( که همان راه حل پازل می باشد ). اینگونه است که متوجه می شوید که هنر اسلامی چگونه حیرت برانگیز می باشد. “

آقای تاد هم اکنون به مهدی بهرامی در ساخت بازی انگاره کمک می کند. بازی ای که مهدی بهرامی دلیل ساخت آن را طرح یک سوال ریاضی در زمان دبیرستان می داند و در مورد آن توضیحات مقابل را می دهد :

” انگاره یک بازی پازل می باشد که از شما یک سوال ساده و در عین حال پیچیده در مورد تحرک یک شی خاص می پرسد. در هر مرحله به شما یک شی نشان داده می شود و از بازیکن پرسیده می شود که یک نشانه از یک شی ای که شبیه به آن شی خاص حرکت می کند پیدا کنید. بازی کردن این بازی آسان تر از توضیح دادن آن است !”

بازی به نظر دشوار می رسد ولی برای درگیر کردن ذهن در سطح بالا طراحی نشده است. هنر اسلامی در مورد تصویر کشیدن و بیان یک شی است نه در مورد سخت کردن درک یک موضوع. این هنر مربوط به نشان دادن یک الگو خاص به شماست. الگویی که شما با دیدن آن تعجب کنید که چگونه با این خطوط و اشکال می توان چنین شکل زیبا و حیرت برانگیزی ساخت. این مساله رابطه بین پازل سازی و هنر اسلامی را آشکار می کند. تاد می گوید که با این تعریف ، مهدی راه خود را برای ساختن بازی انگاره پیدا کرده است. او با ایجاد یک گیم پلی پازلی و زیبا، توانسته عناصر هنر اسلامی را در بازی خود جای دهد تا هم از آن ها استفاده در زمینه طراحی کرده باشد و هم در زمینه هدف بازی استفاده کرده باشد.

تیزر بازی انگاره اثر مهدی بهرامی

[jwplayer mediaid=”25074″]

صنعت بازی سازی در خاورمیانه در حال توسعه می باشد. به عنوان مثال در سال 2012 در کشور ایران 95 استدیو بازی سازی فعال وجود داشت. در عین حال بازی های ایرانی مشهور کمی از سوی این بازی سازان می بینیم. یکی از دلایل این مساله، معضل نشر بازی در کشورهای خاورمیانه است زیرا تحریم های تجاری گاها باعث می‌شوند که ناشران خارجی از کمک به بازی سازان این کشورها برای انتشار بازی هایشان باز بمانند.

نتیجه این مسائل این است که بازی سازان این کشور ها سعی می‌کنند که بازی هایی بسازند که زیاد ربطی به فرهنگ و اصالت کشورشان نداشته باشد و بیشتر شبیه به بازی های غربی باشد زیرا باید این مساله را قبول کرد که این بازی ها سرگرمی های دوران کودکی و نوجوانی شان بوده است و الگوی آن هاست. آقای Todd در این زمینه می گوید :

” خیلی سخت است که از بازیهای غربی تاثیر نگرفت. ساختن بازی هایی که شبیه گیم های معمولی دیگر باشند آسان است. مخصوصا وقتی که نیاز به کسب سود داشته باشید.”

این سیاست های کشور ها باعث می‌شود که بازی سازان نتوانند این مسآله را شناسایی کنند که شناساندن فرهنگ خودشان به دیگر کشورها در غالب بازی سازی چه ارزشی دارد. مهدی بهرامی در این زمینه گفت :

” من به مدت یک سال برای تحصیل به هلند سفر کردم و در این سفر بسیار خوب توانستم فرق بین فرهنگ کشور خودم و کشور های دیگر را پیدا کنم که دید مرا در زمینه بازی سازی بسیار بازکرد. اگر شما در کشوری که به دنیا آمده اید تا آخر عمرتان بمانید زیاد نمی توانید تفاوت فرهنگ خودتان و فرهنگ کشورهای دیگر دنیا را تشخیص دهید.”

البته این قضیه یک روی دیگر هم دارد. هیچ قانونی بازی سازان خارجی را از ساختن بازی هایی با محیط و تم اسلامی باز نمی دارد و در عین حال خیلی کم پیش می آید که یک بازی ساز آمریکایی بازی ای با چنین ویژگی هایی بسازد! مهدی بهرامی یکی از دلایل این مساله را اطلاع رسانی غلط رسانه ها می داند :

” رسانه غربی معمولا چهره درست فرهنگ و هنر اسلامی را که در خاورمیانه وجود دارد نشان نمی دهد و این دلیل بزرگی برای آشنا نبودن بازی سازان غربی با فرهنگ اسلامی می باشد.”

در ساخت برخی بازی های غربی نیز به علت داشتن محتوای اسلامی ، گاها مشکلات زیادی پیش آمده است. مثلا سونی در سال 2008 مجبور شد که ساخت بازی LittleBigPlanet را به تاخیر بیندازد تا یک آهنگ از بازی که شامل برخی آیه های کتاب قرآن بوده است از بازی حذف شوند. در سال 2012 اکتیویژن مجبور شد یک نقشه از بازی Call Of Duty : Modern Warfare 2 را از بازی پاک کند زیرا یک حدیث از پیامبر اسلام  حضرت محمد (ص) در این نقشه بر روی دیوار یک دستشویی نوشته شده بود. به‌غیر از دین اسلام، کلیسای بزرگ انگلیس نیز یک بار در سال 2007 سونی را به دلیل استفاده از تم کلیسایی در بازی Resistance : Fall Of Man تهدید به شکایت قانونی کرد.

در حالیکه این مسائل بسیار کوچک بوده اند و سریعا برطرف شده اند، هنوز مساله استفاده از عناصر اسلامی در بازی ها برای بازیسازان غربی به عنوان یک نوع خط قرمز می باشد. حتی عرضه یک بازی کوچک مثل بازی Music Of Spheres در صفحه گرین لایت استیم، باعث شد نظرات توهین آمیزی به اسلام داده شود و گاها برخی افراد اسلام را به حادثه 11 سپتامبر مربوط کردند! آقای تاد و آقای بهرامی امیدوارند که این چنین مسائلی باعث نشود که بازی سازان غربی از استفاده از عناصر اسلامی در بازی هایشان دست بکشند. اگر از این عناصر به طور دقیق و با مراقبت استفاده شود، مشکل خاصی در ساخت بازی پیش نمی آید. مثلا اقای تاد به شخصه فردی مذهبی نیست ولی می‌گوید که باید در زمینه بازی سازی مراقب باشد زیرا دارد از عناصری استفاده می کند که تشکیل دهنده فرهنگ یک ملت می باشند و باید به آن ها احترام گذاشت.

مساله دیگر که باید به آن پرداخت استفاده از هنر اسلامی برای ایجاد کردن یک فضای تفکر در بازی هاست. فضایی که شما را وادار کند که به مسائل بزرگتری از قالب بازی فکر کنید. این کار را می توان با استفاده از روحیه هنر اسلامی و نه استفاده فیزیکی از آن انجام داد. آقای تاد در این زمینه می گوید:

” مشکلی که مردم مدت هاست درگیر آن هستند این است که چگونه در بازیهای ویدئویی مردم را مجبور کنیم که عمیقتر تفکر کنند. یکی از وظایف هنر اسلامی این است که شما را مجبور به تفکر به مسائل بزرگتر کند. در این زمینه بازی های کمی هستند که این وظیفه را با موفقیت به انجام رسانده اند. شروع ساختن یک فرم جدید هنری بسیار سخت است. این مسئله بسیار سخت است که عناصر هنری بازی را به گونه ای طراحی کرد که با بازیکن صحبت کند و آن ها را وادار کند که به مسائل پیرامون خود بیشتر و عمیقتر تفکر کنند.”

در این جاست که هنر اسلامی وارد می شود و البته باید در این زمنیه تفاوت بین زیبایی هنر اسلامی و روحیه آن را بدانید. به عنوان مثال فرنچایز Prince Of Persia یکی از بازی هایی است که از بسیاری از مسائل هنری همانند معابد و مساجد در بازی استفاده کرده است ولی هسته اصلی بازی که بر اساس سیستم اکشن و آکروباتیک می باشد باعث می شود که شما دیگر این تفکرات والا را نداشته باشید.

در سوی دیگر بازی Music Of The Spheres با استفاده از زیبایی هنری در پازل ها باعث بالابردن سطح روح می شود. شاید یک مثال بهتر در این زمینه بازی بزرگ Journey باشد. بازی که ای در آن شما در نقش یک کاراکتر با لباس حجاب مانند، در یک محیط با مهندسی ساختمان هایی چون مسجد و معبدها بازی می کنید. همچنین هنر استفاده از هندسه بسیار چشم نواز باعث می شود که شما از این بازی لذت ببرید و در عین حال به داستان بازی و مسائلی چون زندگانی و مرگ و زندگی پس از مرگ تفکر کنید.

Music Of The Spheres

[jwplayer mediaid=”25104″]